Δημοσιεύτηκε: Τρίτη 26 Νοεμβρίου 2024
Τον Ιούνιο του 2023, πριν σχεδόν ενάμιση χρόνο, σε άρθρο μου με τίτλο «ἡ Τεχνητή Νοημοσύνη ὡς Τεχνητή Εὐφυΐα» είχα υποστηρίξει μεταξύ των άλλων ότι ο όρος «Τεχνητή Νοημοσύνη» αναφέρεται σε κλάδο της πληροφορικής που ασχολείται με την μελέτη, την σχεδίαση και υλοποίηση υπολογιστικών συστημάτων που μιμούνται την ανθρώπινη συμπεριφορά, τα οποία συστήματα υπονοούν έστω μια στοιχειώδη ευφυία. Με άλλα λόγια η «Τεχνητή Νοημοσύνη» εκφράζει περισσότερο την ανθρώπινη ευφυία, την απομίμηση της λειτουργίας του ανθρωπίνου εγκεφάλου με τους νευρώνες και τους νευροδιαβιβαστές.
Αυτό είναι σημαντικό γιατί, κατά την ορθόδοξη παράδοση, ο νούς είναι η νοερά ενέργεια της ψυχής η οποία διακρίνεται από την λογική ενέργειά της. Κατά τον άγιο Ιωάννη τον Δαμασκηνό ο νούς είναι «το καθαρότατον μέρος της ψυχής» και κατά τον άγιο Γρηγόριο τον Παλαμά ο νούς είναι «η λεπτοτάτη προσοχή» και είναι ανεξάρτητος από την αίσθηση, την φαντασία, την δόξα, την διάνοια.
Μάλιστα, ο π. Ιωάννης Ρωμανίδης υποστήριζε την πατερική διδασκαλία ότι η πτώση του ανθρώπου είναι «ο σκοτασμός του νού», όχι ο σκοτασμός της λογικής, διότι ο νούς ταυτίζεται με την λογική, τα πάθη και το περιβάλλον. Και όσο ο νούς ταυτίζεται με την λογική, τα πάθη και το περιβάλλον, τόσο ο άνθρωπος βρίσκεται στην πτωτική κατάσταση. Γι’ αυτό υποστήριξα στο άρθρο εκείνο ότι αντί του όρου «Τεχνητή Νοημοσύνη» πρέπει να χρησιμοποιείται ο όρος «Τεχνητή Ευφυία» που είναι πιο δόκιμος θεολογικά, ή θα προσθέσω η τεχνητή νοημοσύνη θα εννοείται ως τεχνητή ευφυία και τίποτε περισσότερο, για να μη φθάσουμε στην θεωρία του «μετανθρωπισμού». Βλέπε τό ἄρθρο αὐτό
Βέβαια, λέγεται ότι ο όρος «Τεχνητή Νοημοσύνη» χρησιμοποιείται σήμερα ως τεχνικός όρος (terminus technicus). Όμως, ο τεχνικός όρος χρησιμοποιείται στο πλαίσιο μιάς τεχνιτής γλώσσας, των επιστημόνων κάθε ειδικότητας, που καλύπτει την ανάγκη να περιγράψη κάτι συγκεκριμένο, που όμως πρέπει να αποκλείη κάθε αμφισημία. Αυτό σημαίνει ότι ο τεχνικός όρος μιάς επιστήμης δεν μπορεί να χρησιμοπιείται σε άλλη επιστήμη όταν την ετεροκαθορίζει.
Στην προκειμένη περίπτωση οι ίδιοι οι επιστήμονες χρησιμοποιούν τον όρο τεχνητή νοημοσύνη ως τεχνητή ευφυία, οπότε εμείς οι θεολόγοι πρέπει να κάνουμε την διάκριση ότι άλλο είναι ο νούς-νοημοσύνη και άλλο είναι η λογική δύναμη, η ευφυία, για να μη αμνηστεύουμε την ορθόδοξη θεολογία, η οποία κάνει λόγο για σκοτασμό και ανάσταση του νού.
Πρόσφατα, στο Διεθνές Επιστημονικό Συνέδριο που διοργάνωσε το Ινστιτούτο «άγιος Μάξιμος ο Γραικός» και το Γραφείο της Ορθοδόξου Εκκλησίας στην Ευρωπαική Ένωση, ανέπτυξα με συντομία το θέμα «Τεχνητή Νοημοσύνη: Πρόβλημα ορολογίας». Στην εισήγηση αυτήν, μεταξύ των άλλων υποστήριξα ότι όχι μόνον κατά την ορθόδοξη θεολογία ο νούς είναι κάτι άλλο από την διάνοια-λογική, αλλά αυτό το βλέπουμε και στην αρχαία ελληνική φιλοσοφία.
Γι’ αυτό κατέληξα ότι επειδή επικράτησε να κάνουμε λόγο για τεχνητή νοημοσύνη αντί τεχνητή ευφυία, γι’ αυτό πρέπει τουλάχιστον εμείς οι θεολόγοι να θέτουμε τον όρο «τεχνητή νοημοσύνη» σε εισαγωγικά και να ερμηνεύουμε ότι προσδιορίζεται ως τεχνητή ευφυία, και επί πλέον να χρησιμοποιούμε παράλληλα τον όρο τεχνητή ευφυία, για να διαχωρίζεται από την «πνευματική-ψυχική νοημοσύνη».